Τοποθέτηση Μιχάλη Παπαμακάριου, εκπροσώπου της ΝΚΑ στο φεστιβάλ "Αναιρέσεις 09"

Παρασκευή 29/05/2009

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑΣ

Στη συζήτηση συμμετείχαν οι: Χρήστος Αλεξόπουλος, ιδρυτής της Puzzlemusik, μιας από τις πιο ποιοτικές και πολύμορφες ανεξάρτητες εταιρείες. ο Χρήστος από την Spinalonga, ένα από τα πιο δυναμικά label της Αθήνας, το οποίο συσπειρώνει δεκάδες συγκροτήματα. Ο Διονύσης Κώνστας, μέλος του συγκροτήματος Φτηνό Ευέλικτο Μουσικό Δυναμικό και της πρωτοβουλίας Unsigned United, μια συσπείρωσης 16 ανεξάρτητων συγκροτημάτων και μουσικών. Ο Δημήτρης Μποτής, τέως μέλος των Γνωστοί Άγνωστοι και νυν των Magic de SpellΜ από τη πρωτοβουλία «Τέχνη εν Κινήσει», μια προσπάθεια που ξεκίνησε και συνεχίζεται στις γειτονιές του Βύρωνα και της Καισαριανής και συγκροτείται από πολίτες και μουσικούς. Ο Henry Frayne του συγκροτήματος Lanterna, o οποίος κατέθεσε την μακρόχρονη εμπειρία του από την Αμερικάνικη ανεξάρτητη δισκογραφία και ειδικά από την συνεργασία του με την Badman Records Μια αιφνίδια ασθένεια εμπόδισε την συμμετοχή του Σταύρου, γνωστού μας Front man των Deus X Machina, από το The Lab ενώ η ταυτόχρονη συναυλία του B.D.Foxmoor στο φεστιβάλ Υμηττού, μας στέρησε την παρέμβαση της γνωστής μας 8ctagon.

Όλοι οι ομιλητές παρουσίασαν την βασική λογική και τα κίνητρα που τους οδήγησαν στην επιλογή της ανεξάρτητης δισκογραφίας. Έγινε μια πολύ πλούσια συζήτηση με τα ζητήματα της σχέσης συγκεκριμένων μουσικών ειδών με τα ανεξάρτητα label, την ελεύθερη διακίνηση μουσικής στο Internet, τις σχέσεις «επίσημης» και ανεξάρτητης δισκογραφίας και τις δυνατότητες ανάπτυξης των ανεξάρτητων label, να κυριαρχούν. Ακολουθεί η τοποθέτηση που έγινε από πλευράς του Μιχάλη Παπαμακάριου (εκπρόσωπος της Νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση - ΝΚΑ) στη συζήτηση:

Γιατί επιλέγουμε να πάρουμε σε αυτή τη φάση αυτή τη πρωτοβουλία;

Είναι γεγονός ότι έχουν πληθύνει και στη χώρα μας οι προσπάθειες για ανεξάρτητα label, τόσο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη όσο και σε πόλεις της περιφέρειας. Η Πάτρα χαρακτηριστικά έχει μετατραπεί σε κέντρο των ανεξάρτητων παραγωγών μέσα από δραστήρια labels όπως της InnerEar π.χ αλλά και περιοδικά όπως το Muzine.

Σημαντικό γεγονός είναι το ότι η τωρινή έκρηξη της ανεξάρτητης δισκογραφίας περισσότερο διαφέρει παρά μοιάζει με τις προσπάθειες του παρελθόντος. Τόσο αυτής της 1ης της εμφάνισης στη δεκαετία του 60, η οποία συνδεδεμένη και εμπνευσμένη από το Movement έκανε τα πρώτα της βήματα, όσο και από αυτήν της δεκαετίας του 80, η οποία παρόλη την αναμφίβολη και πολύτιμη συνεισφορά της κατέληξε πέραν εξαιρέσεων να παίζει το ρόλο του «λαγού» και του ερευνητή των πολυεθνικών εταιρειών. Πέντε είναι οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την διαφορετική ποιότητα του τωρινού 3ου κύματος της ανεξάρτητης δισκογραφίας.

1) Οι περισσότερες αποτελούν γέννημα των ίδιων των δημιουργών και των υποστηρικτών τους και όχι μεσαίες εταιρείες «διορατικών» επιχειρηματιών στα πλαίσια της «ελεύθερης αγοράς». Αυτό δεν είναι τυχαίο καθώς συνδέεται τόσο με την ανάγκη υπέρβασης των ορίων που θέτει η μουσική βιομηχανία στην παραγωγή και διακίνηση της μουσικής, όσο και στην ανάγκη ελέγχου, με την δημοκρατική έννοια του όρου, του δημιουργήματος από τον δημιουργό. Τάσεις οι οποίες εκφράζουν στα ειδικά πλαίσια της μουσικής τις ευρύτερες τάσεις ελευθερίας που ωριμάζουν στα πλαίσια της σύγχρονης κοινωνίας και αναζητούν έκφραση πέρα από τα όρια που θέτει ο καπιταλισμός της εποχή μας.

2) Είναι ταυτόχρονα και αποτέλεσμα της κρίσης της μουσικής βιομηχανίας. Κρίσης πολύπλευρης, οικονομικής και πολιτισμικής από την σκοπιά του δημιουργικού ρόλου που παίζει πλέον. Η μουσική βιομηχανία αποτελεί πια τον κύριο παράγοντα λογοκρισίας, όχι με την θεσμική- νομική έννοια του όρου, αλλά με την βαθύτερη έννοια της δικτατορίας των κερδών και της «πλαστικής αισθητικής» πάνω στις εκφραστικές ανάγκες των μουσικών. Γιατί μπορεί να είναι η πρώτη φορά που υπάρχει τόσο μαζική παραγωγή «για κάθε γούστο», αλλά και η πρώτη φορά που είναι τόσο ευτελής και ταυτόχρονα τόσο εκμεταλλευτική απέναντι στους δημιουργούς, στους οποίους μεταφέρει τα βάρη της κρίσης μέσα από απαράδεκτα συμβόλαια τα οποία προβλέπουν αστείες αμοιβές για τους μουσικούς. 

Το πιο σημαντικό είναι ότι οι συντελεστές της, παγιδευμένοι στην αναπαραγωγή της αγοραίας λογικής υποστηρίζουν στενά, πέραν εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν το κανόνα, την αποκαλούμενη εμπορική μουσική , δηλαδή εκείνο το κομμάτι που με ευκολία, ευτέλεια και καλλιτεχνική φτώχεια, απευθύνεται σε ένα κοινό το οποίο συστηματικά επεξεργάζονται τα παρακλάδια της στα ΜΜΕ, η τηλεόραση, τα ραδιόφωνα και ο «συνδεδεμένος» και βαθιά εξαρτημένος μουσικός τύπος. Η αναπτυσσόμενη σύμφυση δισκογραφικών εταιρειών, καναλιών και ραδιοφώνων απειλεί την λαϊκή έκφραση και την όποια ανεξαρτησία είχαν ιστορικά κατακτήσει οι δημιουργοί. Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η στασιμότητα. Η μουσική βιομηχανία αδυνατεί και δεν θέλει να καταλάβει μουσικές ανησυχίες και αναζητήσεις της καινοτομίας, βασικές δηλαδή ανάγκες των δημιουργών οι οποίες καθόρισαν για χρόνια την εξέλιξη των μουσικών ρευμάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι πολλοί μουσικοί οδηγούνται στην ανεξάρτητη δισκογραφία, πέραν όλων των άλλων και διότι οι μεγάλες εταιρείες δεν μπορούν ούτε να καταλάβουν, ούτε να υποστηρίξουν αυτό που κάνουν. 

Ωστόσο η μουσική βιομηχανία δεν πεθαίνει όπως υποστηρίζουν αρκετοί αναλυτές, δημοσιογράφοι και μουσικοί. Αυτό που σαφώς πεθαίνει είναι η μορφή με την οποία την γνωρίσαμε στο 20ο αιώνα. Η ίδια μεταλλάσσεται στις νέες συνθήκες και οικοδομεί νέους πιο εκμεταλλευτικούς όρους αξιοποίησης της μουσικής με το διαδίκτυο να αποτελεί το νέο πεδίο κερδοφορίας.

3) Η ίδια η κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα. Σε συνθήκες κρίσης αλλά και πριν από αυτή με την νεολαία και τους εργαζομένους να βιώνουν διαρκή λιτότητα και μαζική ανεργία, ώστε για πολλούς η αγοράς άλμπουμ να αποτελεί πολυτέλεια , πρακτικές όπως της Spinalonga, του Lab και της 8ctagon, για κυκλοφορίες σε χαμηλές τιμές δίνουν δικαίωμα σε χιλιάδες νέους ανθρώπους χωρίς οικονομική δυνατότητα να ακούν μουσική. Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς ότι και οι μεγάλες εταιρείες κάνουν προσφορές (τα λεγόμενα low price cd). Αυτές ωστόσο αφορούν την προώθηση του στοκ τους και όχι την προώθηση της τρέχουσας παραγωγής τους. Ενώ η ανεξάρτητη δισκογραφία διαθέτει φτηνά αυτό που συμβαίνει τώρα, αποτελεί δηλαδή ένα μέσο για να μπορεί να ακούει η νεολαία σε αυτές τις συνθήκες σύγχρονη μουσική.

4) Η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η οποία δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες μαζικής χρήσης τόσο σε επίπεδο παραγωγής (οικιακά στούντιο κλπ), όσο περισσότερο στην διακίνηση μέσα από το διαδίκτυο, δυνατότητες οι οποίες είναι καθοριστικές. Βέβαια εμφανίζονται και στοιχεία αποθέωσης αυτού του παράγοντα που από μόνος του δεν φτάνει. Για παράδειγμα με βάση τελευταίες μελέτες για το MySpace, μετρήθηκε ότι το 92 % των μουσικών αναρτήσεων δεν έχουν πάνω από 5 χτυπήματα….Το στοιχείο δηλαδή της δυνατότητας διαδικτυακής επικοινωνίας των μουσικών με το κοινό δεν λύνει αυτομάτως και το πρόβλημα της πραγματικής γνωριμίας του ενός πόλου της σχέσης από τον άλλο.

5) Επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κατά τη γνώμη μου είναι η μη ταύτιση πλέον της ανεξάρτητης δισκογραφίας με ένα συγκεκριμένο είδος, όπως είχε γίνει αρχικά με το DIY (κάντο μόνος σου) κίνημα στα πλαίσια του πανκ και μετά με το hip hop. Αντίθετα αφορά πλέον όλες τις μουσικές προτάσεις, τα είδη και τα ρεύματα, από τη ποπ έως το σκα και τη ρέγκε, την ηλεκτρονική, τη τζαζ και τη σόουλ, το φανκ, τις παραδοσιακές και Global fusion μουσικές, τον πειραματισμό και την αβάν γκαρντ.

Το πιο σημαντικό στοιχείο της ανάπτυξης της ανεξάρτητης δισκογραφίας είναι το ότι συμβαδίζει, χωρίς να υποστηρίζουμε ότι ταυτίζεται, μες τις αναδυόμενες τάσεις κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής κριτικής και αμφισβήτησης του υπάρχοντος καθεστώτος και την αναζήτηση μιας άλλης κοινωνικής και πολιτισμικής κατάστασης. Ο Γάλλος διανοητής Ζακ Ατταλί, γράφει χαρακτηριστικά στο βιβλίο του «Θόρυβοι» ότι «οι νέες μορφές διανομής και ανταλλαγής μουσικής αντανακλούν και προϊδεάζουν νέες μορφές κοινωνικών σχέσεων»

Ωραία θα έλεγε κανείς αλλά ένας πολιτικός χώρος τι σχέση μπορεί να έχει με όλα αυτά; Πιστεύουμε ότι η υποστήριξη και η ανάδειξη της ανεξάρτητης τέχνης, της νεολαιίστικης και λαϊκής δημιουργίας, οφείλει να είναι μια από τις βασικές ενασχολήσεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και του κινήματος. Όχι «γιατί θέλουμε να πάρουμε από το χέρι» την ανεξάρτητη δισκογραφία και τις υποδείξουμε «το σωστό δρόμο», λογική η οποία όποτε δοκιμάστηκε καταδικάστηκε από την ιστορία, αλλά γιατί :

Α) Αποτελεί με ένα τρόπο το φυσικό μας ανάλογο στο επίπεδο της μουσικής δημιουργίας. Εκφράζει αυτό που υπογράφει ο Ατταλί, τις τάσεις υπέρβασης του σημερινού καπιταλιστικού καταμερισμού οργάνωσης της κουλτούρας. Βαδίζει κόντρα στο ρεύμα.

Β) Προωθεί και στηρίζεται σε αντιεμπορευματικές λογικές, όχι με την έννοια του free, του «όλα τζάμπα», κάτι που δεν μπορεί να γίνει σε συνθήκες αγοραίας πραγματικότητας. Αλλά με την έννοια ότι δεν ενδιαφέρεται για την κερδοφορία αλλά για την προώθηση των δημιουργιών της και την επιβίωση της. Γι αυτό τους λόγους κατανοεί και τις ανάγκες και τις συνθήκες επιβίωσης της εργαζόμενης πλειοψηφίας.

Γ) Είναι κομμάτι του εαυτού μας , κοινωνικά «σάρκα από τη σάρκα μας» και όχι καλλιτέχνες κλεισμένοι στον «αρτίστικο» πύργο τους. Άνθρωποι κοινωνικά και πολιτικά ευαισθητοποιημένοι, άλλοι με «παραδοσιακό» τρόπο, άλλοι με νέους ή ιδιαίτερους τρόπους, άλλοι πιο έντονα δεμένοι με το κίνημα, σε κάθε περίπτωση έχουν το μυαλό τους ανοιχτό σε αυτό που συμβαίνει.

Ωστόσο πιστεύουμε ότι αυτή η νέα κατάσταση δεν θα μπορέσει να αναπτυχθεί παραπέρα εάν δεν γίνουν ορισμένα συλλογικού χαρακτήρα βήματα, κυρίως σε 2 κατευθύνσεις:

Η 1η έχει να κάνει με την πιο μόνιμη επαφή και αλληλεπίδραση των ανεξάρτητων και αντικαπιταλιστικών πολιτικών και κινηματικών προσπαθειών με τις ανεξάρτητες απόπειρες στη μουσική. Τέτοιο παράδειγμα είναι η «Τέχνη εν Κινήσει» π.χ. αλλά δεν μπορεί να είναι η μόνη. 

Σε αυτό το πλαίσιο επιθυμούμε τόσο σαν ΝΑΡ και ΝΚΑ, όσο και σαν φεστιβάλ, να συμβάλλουμε παραπέρα, ανοίγοντας αυτή τη συζήτηση στους χώρους του μαζικού κινήματος και να αναπαράγουμε αυτή τη εκδήλωση, σε σχολές, σχολεία, πρωτοβάθμια σωματεία, σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και σε πόλεις της περιφέρειας. Ωστόσο το βαθύτερο ζήτημα για μας είναι το ότι πιστεύουμε πως χωρίς την κατάκτηση νικών σε κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό επίπεδο από ένα μέτωπο των δυνάμεων της εργασίας, της γνώσης και του πολιτισμού, χωρίς ριζικές κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές αλλαγές, κάθε ανεξάρτητη προσπάθεια στο τομέα της κουλτούρας θα προορίζεται συνεχώς στο θέμα της επιβίωσης.

Η 2η έχει να κάνει με την αναγκαία κατά τη γνώμη μας υιοθέτηση μιας πιο συνεργατικής κουλτούρας μεταξύ των ανεξάρτητων label. Ξέρουμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές συνεργασιών και ότι πάντα θα υπάρχουν προβλήματα συνεννόησης, ατομικών και διαφορετικών επιλογών, οι οποίες είναι σεβαστές. Ωστόσο χωρίς πιο μόνιμες μορφές συνεργασιών, σε συνθήκες οικονομικού καταναγκασμού και δικτατορίας των ΜΜΕ δύσκολα μπορούν να ανθίσουν τα λουλούδια της ανεξαρτησίας και μάλιστα για καιρό. 

Μορφές όπως κοινά δίκτυα διανομής, έκδοση εντύπου και ιντερνετικού ραδιοφωνικού σταθμού των ανεξάρτητων label, διοργάνωση ετήσιου ανεξάρτητου φεστιβάλ και μια σειρά τέτοιου χαρακτήρα πρωτοβουλίες, τις οποίες και θα υποστηρίξουμε από τη μεριά μας, μπορούν να διαμορφώσουν μια άλλη κατάσταση στο σημερινό πολιτιστικό χάρτη.

Αισιοδοξούμε λοιπόν ότι η σημερινή μας συζήτηση μπορεί να γίνει το πρώτο βήμα σε μια τέτοια πορεία που θα τη διασχίσουμε μαζί και οι στροφές της θα μας βρίσκουν περισσότερους και πιο δημιουργικούς.