NUEVA CANCION-Το νέο τραγούδι

του Μιχάλη Παπαμακάριου

Πρόκειται για τη μορφή που απέκτησε το λατινοαμερικάνικο λαϊκό τραγούδι από τη δεκαετία του 60 και μετά, αρχικά στη Χιλή με τη προσωπικότητα της κομμουνίστριας Βιολέτα Πάρα να ξεχωρίζει. Ολόκληρη η οικογένεια της Πάρα ταύτισε τη ζωή της με το  νουέβα κανσιόν, αν συνυπολογίσει κανείς ότι τα 2  της αδέρφια ο ποιητής Νίκανορ και ο μουσικός Ρομπέρτο συνέβαλαν στην τραγουδοποιΐα της , αλλά και το ότι  τα 2 της παιδιά, ο Άγγελος και η Ισαμπέλα εκπροσωπούν ακόμη αυτό το ρεύμα. Σε αυτούς αξίζει να προσθέσουμε τους ΠΑΤΡΙΤΣΙΟ ΜΑΝΣ, και ΡΟΛΑΝΤΟ ΑΛΑΡΚΟΝ, 2 επίσης πολύ σημαντικές μορφές αυτής της περιόδου. Το πιο γνωστό τραγούδι της Βιολέτα είναι αναμφισβήτητα το Gracias a la vida, το οποίο έκανε διάσημο μια άλλη μεγάλη φωνή του νουέβα κανσιόν η Αργεντίνα Μερσέντες Σόσα. Η νεώτερη γενιά της αντικαπιταλιστικής αριστεράς  και στη χώρα μας το έχει γνωρίσει από την εκρηκτική διασκευή των Banda Bassotti. 

Η Συνάντηση της Πάρα με  έναν νέο μουσικό που ονομάζονταν ΒΙΚΤΟΡ ΧΑΡΑ στις αρχές της δεκαετίας του 60 και η επίδραση που η Πάρα είχε σε αυτό το νέο μουσικό, συνέβαλε στην διαμόρφωση αυτής της τεράστιας προσωπικότητας του Χιλιάνικου νέου τραγουδιού, ενός ανθρώπου που αποτέλεσε παράδειγμα κομμουνιστή  πολυκαλλιτέχνη (Ο ΧΑΡΑ υπήρξε, συνθέτης, στιχουργός, μουσικός,  ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης) και για αυτό ήταν μισητός όσο λίγοι στους κύκλους της χιλιάνικης και όχι μόνο δεξιάς. Δολοφονήθηκε  στο στάδιο της Χιλής, αφού πρώτα του έσπασαν τα χέρια, αυτά τα τόσο επικίνδυνα χέρια για τον καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό. 

Πολλά χρόνια αργότερα, στο έμπα του 21ου αιώνα, σε αυτά τα χέρια θα αφιερώσουν οι Calexico το τραγούδι τους Victor Hara’s Hands και οι Ισπανοί  SKA-P θα τραγουδήσουν για τον τροβαδούρο της επανάστασης, στο κομμάτι τους Juan Si Tierra. Στο πλαίσιο του αναπτυσσόμενου Χιλιάνικου κινήματος υπήρξε μια πολιτιστική άνθηση και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει πάντα σε ανάλογες ιστορικές φάσεις. Δεν είναι τυχαία τα λόγια ενός από τους πιο χαρακτηριστικούς εκφραστές αυτής της άνθησης, του συνθέτη του VENCEREMOS και του EL PUEBLO UNIDO,  ΣΕΡΤΖΙΟ ΟΡΤΕΓΚΑ, ο οποίος έλεγε «…δεν μπορεί να υπάρξει επαναστατικό κίνημα χωρίς να στηρίζεται σε ένα αληθινό πολιτιστικό και καλλιτεχνικό ρεύμα μαζικό και ποιοτικό…».

Το νουέβα κανσιόν υπήρξε μια χαρακτηριστική έκφραση της διαλεκτικής  της τομής και της συνέχειας στο πολιτιστικό και μουσικό πεδίο. Συνδύασε και μετασχημάτισε  την παράδοση της μουσικής των Άνδεων, τα κιθαριστικά  Guarachas (λαϊκά τραγούδια ισπανικών επιρροών), την κρεόλικη μουσική, που κυρίως παίζονταν στο Περού και βέβαια τη μουσική της Κούβας. 

Στο νουέβα κανσιόν δηλαδή, ενώθηκαν και μετασχηματίστηκαν μουσικά στοιχεία από διαφορετικές περιοχές και είδη και χρονικές περιόδους, της λατινοαμερικάνικης ηπείρου. Πρόκειται για ένα μουσικό ρεύμα παν-Λατινοαμερικάνικης σύνθεσης στη μορφή και το περιεχόμενο και για αυτό και επέδρασε σε ολόκληρη την Νότιο Αμερική. Στη Κούβα βέβαια το αντίστοιχο του ονομάστηκε ΝΟΥΕΒΑ ΤΡΟΒΑ, με πιο χαρακτηριστικούς εκπροσώπους τους ΣΙΛΒΙΟ ΡΟΝΤΡΙΓΚΕΖ και ΠΑΜΠΛΟ ΜΙΛΑΝΕΖ. 

Το στοιχείο της πολιτικής στράτευσης συνέβαλλε  στο να φτιαχτούν τραγούδια ύμνοι με την αισθητική που εξέφραζε την κίνηση των μαζών (Χαρακτηριστικό παραδείγμα το ΕL PUEBLO UNIDO) και να είναι αυτά κυρίως τα πιο γνωστά στη παράδοση της αριστεράς. Ταυτόχρονα όμως και ακριβώς λόγω της οργανικής ένταξης των δημιουργών του στο λαϊκό κίνημα και της βαθιάς και βιωματικής κατανόησης των εργατικών και λαϊκών προβλημάτων, παρήγαγε τραγούδια που τα χαρακτηρίζει ένας ανώτερος λυρισμός (δεν είναι τυχαίο ότι το ΝΟΥΕΒΑ ΚΑΝΣΙΟΝ έχει χαρακτηριστεί ένα από τα πιο ποιητικά είδη μουσικής), μια ισχυρή μελωδικότητα και ένας βαθύς ανθρωπισμός.

Τα  καλύτερα τραγούδια αυτού του ρεύματος είναι αυτού του ύφους, τα περισσότερα του Βίκτωρ Χάρα και της BIOLETA PARA είναι τέτοιου είδους τραγούδια, με κορυφαίο παράδειγμα βέβαια το GRACIAS A LA VIDA.  

Σήμερα βέβαια στα μπάριος κυριαρχούν άλλοι ήχοι και άλλες μουσικές και αυτό είναι λογικό. Η νέα γενιά πολιτικοποίησης και ριζοσπαστισμού εκφράζεται μέσα από το χιπ-χοπ, το ΣΚΑ και τη λεγόμενη μουσική Μεστίζα (δηλαδή τη μουσική χωρίς εκφραστικά σύνορα). Ωστόσο εμφανίζεται  μια ορισμένη αναβίωση του ΝΟΥΕΒΑ ΚΑΝΣΙΟΝ, περισσότερο στη Βενεζουέλα, με μουσικούς όπως οι Grupo Abiayala, o Domingo Sabino, o Gustavo Areazza, ο Handel  Mendoza και ο Joze Gregorio Gomez  ή με το Μεξικάνο Carlos Alberto Falcon.