της Νατάσας Κεφαλληνού
Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να
σκιαγραφήσουμε την ιστορία του «αντάρτικου τραγουδιού» που εμφανίστηκε
την περίοδο της Κατοχής. Πρόκειται για καλλιτεχνική δημιουργία που
κάλυψε τις ανάγκες του απελευθερωτικού αγώνα, εξέφρασε τη λαϊκή
αντίσταση ενάντια στις κατοχικές δυνάμεις και παράλληλα αποτέλεσε το
ίδιο πράξη αντίστασης. Το δίπολο Κατοχή-Αντίσταση δημιούργησε νέες δυναμικές στην ελληνική κοινωνία. Η
πολιτική, εκείνη την εποχή, έπαψε να είναι αφηρημένο πάρεργο για
φιλόδοξους άνδρες ή για τη σπουδαγμένη διανόηση· έγινε για εκατομμύρια
ανθρώπους (άντρες και γυναίκες) ένα μέσο για την τελική λύτρωση από τα
αίτια και τις συνέπειες ενός κόσμου που επιδίδονταν στην καταστροφή και
την τρομοκρατία. Το εαμικό κίνημα αποτέλεσε μια από τις πιο
έντονες εκδηλώσεις ριζοσπαστικής ρήξης με τις καθιερωμένες πολιτικές
παραδόσεις, που ενέπνευσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μέσα και έξω από την
Ευρώπη.[i] Ο πολιτικο-κοινωνικός ριζοσπαστισμός που εκδηλώθηκε εντός του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ την περίοδο αυτή έψαχνε νέες «γλώσσες» για να εκφραστεί.
Σε αυτό το πλαίσιο διάφοροι έλληνες λόγιοι, συμμετέχοντες στην
Αντίσταση, έγραψαν τραγούδια για τα βιώματα της Κατοχής. Αυτές οι λόγιες
δημιουργίες, που τραγουδήθηκαν από τα χείλη των ανταρτών στα βουνά,
μαζί με τα τραγούδια που έφτιαξαν ανώνυμοι αγωνιστές συγκροτούν το «αντάρτικο τραγούδι».