Στοιχεία της τοποθέτησης της ΤΕΚ στη συζήτηση με θέμα «Ανταρσία στη μουσική βιομηχανία. Το μέλλον της ανεξάρτητης δισκογραφίας» -Αναιρέσεις 09

Εγκαθίδρυση εξουσίας της μουσικής βιομηχανίας

Η μουσική βιομηχανία βέβαια δεν είναι μόνο οι δισκογραφικές εταιρείες αλλά και τα ΜΜΕ (ραδιόφωνο, τηλεόραση, τύπος, internet) με ειδικές εκπομπές, διαφημιστικές εταιρείες, δισκάδικα και γενικότερα χώροι πώλησης δισκογραφημάτων κ.λπ. Η επαφή βέβαια με τους καλλιτέχνες γίνεται κυρίως μέσω των δισκογραφικών εταιρειών όπου «ανήκουν». Ακόμα και στους χώρους αυτούς υπάρχει μια κινητικότητα όπου αλλάζουν οι συσχετισμοί ισχύος. Ενώ κάποτε οι δισκογραφικές εταιρείες είχαν το πάνω χέρι στη σχέση τους με τα ΜΜΕ και τις διαφημιστικές, φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια μετατοπίζεται η ισχύς πρώτα στις διαφημιστικές, στη συνέχεια στα ΜΜΕ και τέλος στις δισκογραφικές.

Μια απλοποιημένη άποψη μπορεί να θεωρεί ότι τις δισκογραφικές εταιρείες τις απασχολούν μόνο οι πωλήσεις και τα κέρδη. Η πραγματικότητα όμως εμφανίζεται πιο σύνθετη. Η διασφάλιση της κερδοφορίας δεν έρχεται κυρίως από τη διεύρυνση των πωλήσεων αλλά από την εγκαθίδρυση της εξουσίας τους πάνω στην παραγωγή καλλιτεχνικού έργου και ειδικότερα στη στυγνή εκμετάλλευση του καλλιτέχνη – παραγωγού. Είναι πιο σημαντικό γι’ αυτούς να δεσμεύουν τον παραγωγό παρά το προϊόν του. Η δέσμευση αυτή γίνεται :

Με την καλλιέργεια της αντίληψης ότι όλοι είναι εφήμεροι και αναλώσιμοι.

Με τους όρους των συμβολαίων που απέχουν πολύ από μια κοινή συμφωνία για να αποκομίσουν οφέλη και τα δύο συμβαλλόμενα μέρη, αλλά συνήθως δεσμεύουν τον καλλιτέχνη χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση από την εταιρεία.

Με την καλλιέργεια της αντίληψης ότι «όποιος δεν είναι με μας, δεν είναι τίποτα», αφού θα υποστεί αποκλεισμό από τη συντριπτική πλειοψηφία των ΜΜΕ που ελέγχονται με αμοιβαίες συμφωνίες.

Διαστάσεις της ανεξάρτητης δισκογραφίας:

Ιστορικά οι ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες (independent labels) οριοθετήθηκαν σε αντιδιαστολή με τις μείζονες δισκογραφικές εταιρείες (major labels). Εμφανίστηκαν σε μια εποχή που έπρεπε να βρούν τρόπο έκφρασης μη κυρίαρχες underground μουσικές υποκουλτούρες, που παρόλο που δεν είχαν μαζική απεύθυνση για να αφορούν τις μεγάλες εταιρείες, αφορούσαν σε ένα συνεκτικό κοινό με μεγάλη δυναμική.

Οι περισσότερες ανεξάρτητες δισκογραφικές έχουν ως αφετηρίες  τη χειραφέτηση των καλλιτεχνών, όπου οι καλλιτέχνες έχουν τη δυνατότητα να καταγράψουν το έργο τους με τη μορφή που επιθυμούν και την ευθύνη του να παρουσιαστεί όπως επιθυμούν μη κερδοσκοπικό προσανατολισμό. «Δε θέλουμε να βγάλουμε κέρδη αλλά και να μην μπούμε και μέσα».  Την ανάδειξη μιας συλλογικής πρότασης όπου η «δική μας» ομάδα πρέπει να αποκτήσει ισχύ. Τις περισσότερες φορές η πορεία τους έχει τις εξής εξελίξεις :

Συμβόλαια με στραγγαλιστικούς όρους συνεργασίας, γιατί κάποιοι «ασυνείδητοι» δεν εκτίμησαν τις δυνατότητες που τους προσέφερε η ανεξάρτητη εταιρεία και μόλις έγιναν λίγο γνωστοί, προτίμησαν να στραφούν σε μεγαλύτερες εταιρείες αφήνοντας τες εκτεθειμένες.

Εμπορική δράση με όλη τη σημασία της λέξης, γιατί το πραγματικό δίλημμα που αντιμετώπισαν ήταν ή θα εντάσσονταν με τους όρους της αγοράς ή δε θα μπορούσαν ούτε να επιβιώσουν. Η λειτουργία της αγοράς στη χώρα μας (συμπίεση των τιμών από μεγαλομάγαζα, αποκλεισμοί από κυρίαρχες εταιρείες) αλλά και η λειτουργία των θεσμών (νόμοι, φορολογικό σύστημα) δεν άφηναν περιθώριο για εμπορικό κέρδος έτσι ώστε κάποιος να έχει και το δικαίωμα να το απεμπολήσει. Για να επιβιώσει πρέπει να διαφοροποιηθούν οι πρακτικές (π.χ. πρέπει ο καλλιτέχνης να πληρώνει την παραγωγή, την κοπή, να αγοράζει μέρος των CD που κόβονται κ.ά.).

Όταν η δική τους ομάδα αποκτούσε ισχύ, αναπαρήγαγε τις πρακτικές στις οποίες εναντιωνόταν, ασκώντας εξουσία στους χώρους που της δινόταν η δυνατότητα αλλά και πολιτική αποκλεισμών σε όσους δεν υπηρετούσαν το δικό τους life style.

Συμπεράσματα:

Η ίδια η μουσική βιομηχανία μεταλλάσσεται έτσι ώστε να επιβιώσει στη σημερινή πραγματικότητα. Η μεταστροφή της γίνεται κυρίως βαθαίνοντας την εξάρτησή της από άλλους τομείς της αγοράς (ΜΜΕ, διαφημιστικές). Στη μεταστροφή τους αυτή επιφυλάσσουν δυσμενέστερους όρους συνεργασίας με τους καλλιτέχνες.

Η συμβολή των ανεξάρτητων εταιριών στη συγκρότηση του σημερινού εναλλακτικού μουσικού τοπίου είναι αδιαμφισβήτητη. Δόθηκε η δυνατότητα σε πολλά μουσικά ρεύματα με αντισυμβατικό περιεχόμενο να έρθουν στην επιφάνεια. Η πορεία όμως των περισσότερων είναι προδιαγεγραμμένη, όχι όμως επειδή οι συντελεστές τους αποτυγχάνουν στους χειρισμούς. Μέσα στα όρια που τίθενται από τις σημερινές σχέσεις παραγωγής δε δίνεται η δυνατότητα να αποτινάξει το καλλιτεχνικό έργο την εμπορευματική του διάσταση, οπότε μοιραία δεν είναι δυνατόν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες – παραγωγοί να ξεφύγουν από την αλλοτρίωση. Ακόμα και τα πιο ελπιδοφόρα εγχειρήματα μπορούν να εκφυλιστούν ακούσια ή εκούσια, βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα. Χρειαζόμαστε εκτός από τις προθέσεις, συγκροτημένη, υπεύθυνη, συλλογική δράση αλλά και επεξεργασία θέσεων και αντιλήψεων που θα δημιουργήσουν ένα συνεκτικό πλαίσιο που θα αναδείξει τον κοινωνικό χαρακτήρα της τέχνης. 

Η συλλογική αυτή δράση πρέπει να είναι πολύπλευρη, αγκαλίαζοντας και άλλες πτυχές της παραγωγής και απεύθυνσης του καλλιτεχνικού έργου (μουσικές σκηνές, φεστιβάλ, internet, πνευματική «ιδιοκτησία» κ.λπ.) Ακόμα και αν η ίδια η συλλογική μας δράση δεν είναι δυνατόν να επιφέρει τη χειραφέτηση του καλλιτέχνη στα πλαίσια αυτού του συστήματος, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη συγκρότηση ριζοσπαστικής καλλιτεχνικής συνείδησης.